ادرار، مواد زائد بدن را به شکل مایع از آن خارج می کند و به طور معمول یک راه جریان به سمت بیرون دارد، بطوریکه از کلیه ها به سمت لوله هایی به نام حالب فرستاده می شود و سپس در مثانه ذخیره می شود و به هنگام اجابت مزاج از مثانه خارج می شود. […]
ادرار، مواد زائد بدن را به شکل مایع از آن خارج می کند و به طور معمول یک راه جریان به سمت بیرون دارد، بطوریکه از کلیه ها به سمت لوله هایی به نام حالب فرستاده می شود و سپس در مثانه ذخیره می شود و به هنگام اجابت مزاج از مثانه خارج می شود. یعنی معمولا زمانی که مثانه تخلیه می شود، تمام ادرار موجود در آن از طریق مجرای ادراری خارج می شود. یا این مقاله از بخش بیماری ها همراه باشید. برگشت ادرار یا ریفلاکس ادراری، جریان برگشتی غیرطبیعی ادرار، از حالب ها به سمت کلیه، به هنگام اجابت مزاج کودک است. این مشکل می تواند به سبب بسته نشدن حالب پس از خروج ادرار از مثانه رخ دهد، که ممکن است عفونت ایجاد کند و به کلیه ها آسیب برساند. به عبارت دیگر، ریفلاکس ادراری، زمانی اتفاق می افتد که ادرار در مسیر اشتباه جریان یابد. این وضعیت در میان نوزادان و خردسالان شایع تر است.
برگشت ادرار یا ریفلاکس ادراری حدود ده درصد از کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر چه اکثر این کودکان، با گذر زمان و به خودی خود درمان می شوند، با این حال ممکن است در افرادی که دچار موارد شدید این بیماری هستند، برای محافظت از کلیه، عمل جراحی توصیه شود. برگشت ادرار یا ریفلاکس ادراری بزرگسالان و کودکان بزرگتر را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
جایی که حالب ها وارد مثانه می شوند، دریچه فلپ وجود دارد. معمولا این دریچه، تنها جریان یک طرفه ی ادرار از حالب به سمت مثانه را ممکن می سازد. اما زمانی که این دریچه درست عمل نکند، ادرار بر می گردد. این مهم می تواند بر روی یک یا هر دو حالب شما تاثیر بگذارد. در این حالت، ممکن است از دکتر یا پرستار خود اصطلاح “ریفلاکس ادراری اولیه” را بشنوید.
ریفلاکس ادراری اولیه کودکان، ممکن است توسط دارو و یا جراحی قابل درمان باشد، که هدف آن جلوگیری از آسیب کلیه است.
در آنچه که به عنوان “ریفلاکس ادراری ثانویه” شناخته می شود، یک انسداد در مثانه وجود دارد که اغلب ناشی از فشار غیر طبیعی داخل مثانه است. علت بعدی این نوع ریفلاکس، اغلب به سبب نارسایی مثانه در تخلیه مناسب آن است که نهایتا منجر می شود تا ادرار به حالب ها بازگردد.
احتمال ابتلا به برگشت ادرار یا ریفلاکس ادراری در شرایط ذیل بیشتر است:
دستگاه ادراری، شامل کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادراری یا پیشابراه است که همه در حذف مواد زائد از بدن شما نقش دارند.
کلیه ها، یک جفت ارگان لوبیایی شکل هستند که در قسمت فوقانی پشت شکم قرار دارند و مواد زائد، آب و الکترولیت ها (مواد معدنی مانند سدیم، کلسیم و پتاسیم، که به حفظ تعادل مایعات در بدن کمک می کنند) را از خون تصفیه می کنند، تا ادرار تولید کنند.
لوله هایی به نام حالب، ادرار را از کلیه ها به مثانه می فرستند، تا در مثانه ذخیره شود و به هنگام اجابت مزاج، از طریق مجرای ادراری یا پیشابراه (لوله ای در پایین مثانه) از بدن خارج شود. خروجی این مجرا، منفذی در انتهای آلت تناسلی مردان و مقابل واژن زنان است.
برگشت ادرار هیچ علامت و دردی در نوزادان و کودکان ندارد. اما ممکن است به صورت عفونت ادراری ظاهر شود.
پس در کودکی که دچار ریفلاکس ادراری است، علائم عفونت ادراری را کنترل کنید.
اگر بر این باورید که کودک شما ممکن است UTI داشته باشد، برای آزمایش ادرار به دکتر خانوادگی خود مراجعه کنید.
علامت دیگر ریفلاکس ادراری، گشاد شدن مجاری ادراری است که از طریق اسکن اولتراسوند تشخیص داده می شود. این مهم می تواند قبل از تولد نوزاد، یعنی هنگامی که مادر باردار، تحت اسکن اولتراسوند قرار می گیرد، مشخص شود.
در اغلب کودکان، ریفلاکس ادراری به طور کامل در دوران کودکی برطرف می شود و هیچ مشکلی در آینده پیش نمی آید.
ریفلاکس ادراری ممکن است سبب پیشروی غیرطبیعی کلیه شود که در نهایت منجر به یک بیماری شناخته شده ای به نام دیسپلازی گردد. این شرایط، باعث کاهش عملکرد کلیه های آسیب دیده می شود. کودکان مبتلا به ریفلاکس و دیسپلازی باید فشار خون خود را هر سال یکبار، کنترل کنند.
کلیه های کودکان مبتلا به ریفلاکس شدید و UTI نیز ممکن است، آسیب ببیند و از این رو، به نظارت بیشتری نیاز دارند.
همانطور که ذکر شد، عفونت دستگاه ادراری معمولا در افراد مبتلا به ریفلاکس ادراری رخ می دهد. عفونت مجاری ادراری (UTI) همیشه علائم و نشانه های قابل توجهی ندارد، اگر چه اکثر افراد برخی از این نشانه ها را دارند.
این علائم و نشانه ها عبارت اند از:
تشخیص عفونت ادراری در کودکان، زمانی که مشکل مذکور، علائم و نشانه های غیر اختصاصی دیگری داشته باشد، دشوار است. نشانه ها و علائم عفونت ادراری در نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
در صورتی که همگام با رشد کودک، مشکل ریفلاکس ادراری او بدون درمان بماند، ممکن است منجر به:
یکی دیگر از نشانه های ریفلاکس ادراری، که ممکن است قبل از تولد نوزاد توسط سونوگرافی تشخیص داده شود، ورم کلیه ها یا ساختارهای جمع آوری ادراری یک یا هر دو کلیه جنین (هیدرونفروز) به سبب برگشت ادرار به کلیه هاست.
اگر فرزند شما هر یک از علائم یا نشانه های عفونت ادراری، از جمله موارد زیر را داشته باشد، به پزشک مراجعه کنید:
در مورد تب کودک زمانی به پزشک مراجعه کنید که:
علاوه بر این، اگر نوزاد شما علائم یا نشانه های زیر را داشته باشد، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
عوامل خطر برگشت ادرار عبارت اند از:
ریفلاکس ادراری ناشی از خروج ناقص ادرار، ممکن است احتمال ابتلا به UTI را افزایش دهد.
ریفلاکس ادراری معمولا به خودی خود آسیبی به کلیه وارد نمی کند، اما در صورتی که عفونت ادراری حاصل از ریفلاکس، عود کند، ممکن است سبب آسیب کلیه ها شود و بر عملکرد آن ها تاثیر بگذارد.
در اکثر کودکان این مشکل با درمان و نظارت مناسب به راحتی کنترل می شود و تنها بخش کوچکی از کودکان مبتلا به ریفلاکس ادراری، دچار مشکلات کلیوی می شوند.
آسیب کلیه، دغدغه اصلی ریفلاکس ادراری است. ریفلاکس شدید تر، احتمالا عواقب جدی تری در پی خواهد داشت.
این عوارض جانبی شامل:
آزمایشات مختلفی وجود دارد که ممکن است پزشک برای تشخیص ریفلاکس ادراری و ارزیابی وضعیت کلیه و لوله های ادراری کودک درخواست کند، از جمله:
آزمایش ادرار یا تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی نمونه ادراری، می تواند نشانگر این باشد که آیا کودک شما دچار UTI است یا خیر. سایر آزمایش هایی که برای تعیین وجود ریفلاکس ادراری ضروری هستند، عبارت اند از:
ارزیابی شرایط:
پزشکان ریفلاکس ادراری را با توجه به شدت آن درجه بندی می کنند. از این رو، درجه ی ریفلاکس ادراری متفاوت است، به طوری که این عارضه از 1 تا 5 درجه بندی شده است. درجه ی 1 که خفیف ترین حالت آن است، زمانی اتفاق می افتد که ادرار فقط به حالب بازگردد، در حالی که درجه 5 که شدیدترین حالت این عارضه است شامل ورم شدید کلیه (هیدرونفروز) و پیچ خوردگی حالب است.
گزینه های درمان ریفلاکس ادراری، به شدت بیماری بستگی دارد. ریفلاکس ادراری در موارد خفیف آن، معمولا با گذر زمان درمان می شود. به طوری که ریفلاکس ادراری اولیه کودکان ممکن است به خودی خود برطرف شود. در این مورد، پزشک احتمالا درخواست می کند که صبر کنید و رویکردها را مشاهده کنید.
هدف درمان ریفلاکس ادراری در خردسالان این است که از ابتلا به UTI جلوگیری شود، تا به کلیه آسیبی نرسد. گاهی اوقات پزشک ممکن است دوز کوچکی از آنتی بیوتیک ها را برای جلوگیری از UTI تجویز کند تا ریفلاکس ادراری به طور خود به خود بهبود یابد.
در اکثر کودکان هیچ درمانی لازم نیست و پزشک، رشد و سلامت کلیه های کودک را با اسکن بررسی می کند. این حالت نیز به شدت ریفلاکس کودک شما بستگی دارد.
برای اطمینان از عدم وجود عفونت ممکن است آزمایشات ادراری معمولی لازم باشد. اگر کودک شما در حین مصرف آنتی بیوتیک، علائمی مبنی بر UTI را نشان داد، باید او را برای آزمایش فوری ادرار به دکتر خانوادگی خود ببرید.
گزینه های درمانی ریفلاکس ادراری شدید، عبارت اند از:
افراد مبتلا به عفونت ادراری، باید سریعا آنتی بیوتیک مصرف کنند تا عفونت به کلیه هایشان نفوذ نکند. همچنین برای جلوگیری ازUTI ، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک را در دوز پایین تری- نسبت به آنتی بیوتیک لازم برای درمان عفونت- تجویز کند.
کودکی که با هدف درمان، دارو مصرف می کند، باید تا زمانی که از این آنتی بیوتیک ها استفاده می کند تحت کنترل قرار بگیرد. این کنترل شامل موارد زیر است:
جراحی ریفلاکس ادراری نقص دریچه بین مثانه و هر بخش متاثر از حالب را بهبود می بخشد. نقص این دریچه، مانع بسته نگه داشتن آن و پیشگیری از بازگشت ادراری می شود.
انواع روش های جراحی عبارت اند از:
این عمل جراحی با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می گیرد که در آن، توسط وسیله های جراحی، برشی در قسمت پایینی شکم ایجاد می شود تا مشکل ناشی از ناهنجاری مربوطه برطرف شود.
معمولا این نوع عمل جراحی به بستری شدن در بیمارستان (به مدت چند روز) نیاز دارد و طی آن برای تخلیه مثانه کودک از یک کاتتر استفاده می شود. با این حال، ریفلاکس ادراری ممکن است در تعداد کمی از بچه ها ادامه داشته باشد، اما به طور کلی بدون نیاز به مداخله بیشتر، خود به خود برطرف می شود.
همانند جراحی باز، این روش نیز موجب برطرف کردن عارضه دریچه بین حالب و مثانه می شود، با این تفاوت که با استفاده از برش های کوچکی عملی می شود. مزایای این روش، شامل برش های کوچکتر و احتمالا اسپاسم کم تر مثانه نسبت به جراحی باز است.، اما یافته های اولیه نشان می دهد که جراحی باز نسبت به لاپاروسکوپی با کمک رباتیک، موفقیت آمیزتر است. لاپاراسکوپی، ممکن است زمان بر باشد، اما مدت زمان بستری شدن آن در بیمارستان، کوتاه تر است.
در این روش، دکتر یک لوله نورانی (سیتوسکوپ) را در داخل مجرای کودک قرار می دهد تا داخل مثانه او را ببیند، سپس یک عامل فشرده را در اطراف مدخل دریچه حالب آسیب دیده تزریق می کند تا سعی کند دریچه را قادر سازد تا به درستی بسته شود.
این روش در مقایسه با جراحی باز کمتر تهاجمی است و خطرات کمتری دارد، هرچند ممکن است چندان موثر واقع نشود. این روش همچنین به بیهوشی عمومی نیاز دارد، اما عموما می تواند به صورت سرپایی انجام شود.
عفونت دستگاه ادراری ناشی از ریفلاکس ادراری، می تواند دردناک باشد. اما به منظور کاهش ناراحتی کودک خود- تا زمانی که آنتی بیوتیک ها عفونت را ریشه کن نکرده اند- می توانید اقدامات زیر را اتخاذ کنید:
معمولا، پزشکان ریفلاکس ادراری را به هنگام پیگیری دلیل عفونت ادراری در نوزاد یا کودک، تشخیص می دهند. اگر فرزندتان علائم و نشانه هایی چون، درد یا سوزش به هنگام ادرار یا تب مداوم و بی موردی را تجربه کند، با پزشک کودک خود تماس بگیرید.
کودک شما ممکن است پس از ارزیابی، به پزشک متخصص در بیماری های دستگاه ادراری (اورولوژیست) ارجاع داده شود.
در ادامه برخی از اطلاعات لازم برای کمک به آمادگی شما و آنچه که از دکتر کودکتان انتظار دارید، ارائه شده است.
قبل از ویزیت، زمانی را برای نوشتن اطلاعات کلیدی زیر اختصاص دهید:
برخی از سوالات پایه در مورد ریفلاکس ادراری عبارت اند از:
از پرسیدن هر سوال دیگری که در لحظه ویزیت پزشک به ذهنتان مخاطره می کند، دریغ نکنید. بهترین گزینه برای درمان ریفلاکس ادراری، طی مراحل مراقبت تا عمل جراحی، اغلب روشن نیست. برای تصمیم گیری مناسب برای درمان فرزند خود، مهم است که وضعیت او و مزایا و معایب هر یک از درمان های در دسترس را درک کنید.
دکتر، فرزند شما را معاینه فیزیکی می کند و احتمالا او نیز از شما سوالاتی خواهد پرسید. برای پاسخ دادن به این سوالات، آمادگی قبلی داشته باشید تا زمان ویزیت تان را صرف مسائل مهم تری کنید. سوالات احتمالی پزشک عبارت اند از: