در مورد یبوست کودکان چه می دانید؟ یبوست به طور کلی پدیده ای است که در آن مدفوع سفت باشد و به سختی و با فشار زیاد دفع شود. منظم بودن جرکت روده موجب جلوگیری از یبوست خواهد شد. اگر حرکت روده کند باشد سلول های دیواره روده با جذب آب موجود در مواد غذایی […]
در مورد یبوست کودکان چه می دانید؟ یبوست به طور کلی پدیده ای است که در آن مدفوع سفت باشد و به سختی و با فشار زیاد دفع شود. منظم بودن جرکت روده موجب جلوگیری از یبوست خواهد شد. اگر حرکت روده کند باشد سلول های دیواره روده با جذب آب موجود در مواد غذایی مدفوع را سفت خواهند کرد و این مسئله یبوست را به وجود خواهد آورد. یبوست یکی از شایع ترین بیماری های فعلی در دنیا است که میلیون ها نفر آن را تجربه می کنند. در این مقاله از بخش بیماری ها و سلامت کودک به بررسی یبوست کودکان می پردازیم.
یبوست کودکان یک مشکل شایع است. کودکانی که یبوست دارند حرکات معده شان سخت شده و مدفوع به شکل سخت و خشکی خارج خواهد شد. دلایل شایع این مشکلات در کودکان آموزش دستشویی رفتن به کودکان زوتر از موعد مقرر و تغییرات در رژیم غذایی است. خوشبختانه یبوست کودکان موقتی است و با ساختارهای ساده ای قابل تغییر خواهد بود.
ترغیب کودکان به تغییرات ساده در رژیم غذایی از جمله خوردن میوه ها و سبزیجات غنی از فیبر و نوشیدن آب بیشتر می تواند راه طولانی یبوست کودکان را کوتاه کند. اگر پزشک کودک شما تاکید کنند، ممکن است تشخیص داده شود بهتر است درمان کودک شما به وسیله ملین انجام شود.
علائم و نشانه های یبوست کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اگر کودک شما از یبوست و حرکت روده خود وحشت کند، ممکن است از آن جلوگیری به عمل بیاورد. ممکن است متوجه شوید کودک در هنگام مدفوع کردن پاهایش را به هم می چسباند، به پاسن خود چنگ می زند و یا خودش را می پیچاند.
یبوست کودکان معمولا جدی نیست. با این حال یبوست مزمن ممکن است منجر به عوارض یا علامتی نشان دهنده بیماری باشد. اگر یبوست بیشتر از دو هفته ادامه داشته باشد و با مشخصات زیر همراه باشد باید کودک را نزد پزشک ببرید:
یبوست معمولا هنگامی اتفاق می افتد که مدفوع خیلی آرام از دستگاه گوارش حرکت کند و باعث شود مدفوع بسیار خشک و سخت از مقعد خارج شود. عوامل زیادی ممکن است در یبوست کودکان نقش داشته باشد، به تعدادی از این عوامل در زیر اشاره می کنیم:
جلوگیری از دفع مدفوع: ممکن است کودک شما حرکات روده و اجابت مزاج را نادیده بگیرد چون از توالت ترس دارد یا نمی خواهد دست از بازی بردارد. بعضی از کودکان هنگام دور بودن از خانه از رفتن به توالت های عمومی خودداری میکنند و از آن ترس دارند.
دردناک بودن: حرکات دردناک روده که ناشی از بزرگ بودن مدوفوع و یا خستی آن است نیز ممکن ست منجر به این مسئله شود. اگر کودک شما یک بار این مشکل را تجربه کند ممکن است از تکرار آن ترس داشته باشد.
مسائل مربوط به آموزش توالت رفتن: اگر خیلی زود آموزش توالت رفتن را شروع کنید، ممکن است فرزند شما شروع به عصیان گری کند و مدفوع خود را نگه دارد. اگر برای تعلیم توالت رفتن به فرزند خود با او جنگ و دعوا کنید تصمیم ارادی او برای دستشویی نکردن ممکن است به یک عادت غیر ارادی تبدیل شود که تغییر آن دشوار است.
تغییر در رژیم غذایی: مقدار کافی میوه و سبزیجات و یا مایعات غنی از فیبر در رژیم غذایی کودک ممکن است خطر یبوست را کاهش دهد. یکی از رایج ترین موارد یبوست کودکان زمانی است که آنها رژیم غذایی مایع خود در دوران کودکی را کنار گذاشته و به غذاهای جامد روی می آورند. زمانی که اولین بار سعی دارید از غذاهای آبکی کودک را به غذاهای معمولی عادت دهید نباید این کار را یکباره انجام دهید. اول سعی کنید کمی از غذاهای جامد به او بدهید. علاوه بر این هرگونه تغییر در زندگی روزمره و روال زندگی کودک مانند مسافرت، هوای گرم و یا استرس ممکن است موجب یبوست شود. همچنین هنگامی که کودک برای اولین بار به مدرسه می رود نیز ممکن است یبوست را تجربه کند.
داروها: برخی داروهای ضد افسردگی و داروهای مختلف دیگر ممکن است موجب یبوست شود.
حساسیت به شیر گاو: حساسیت به شیر گاو نیز در بعضی موارد با مصرف زیاد لبنیات ممکن است منجر به یبوست شود.
سابقه خانوادگی: کودکانی که عضو خانواده هایی هستند که یبوست در آن امری متداول است بیشتر احتمال دارد به یبوست مبتلا شوند. در این مورد یبوست ممکن است عاملی ژنتیکی یا محیطی باشد.
شرایط پزشکی: این مسئله بسیار نادر است اما یبوست کودکان ممکن است نشان دهنده ناهنجاری های پزشکی آناتومیک؛ مشکل متابولیک یا دستگاه گوارش یا بیماری های دیگر باشد.
داروها و مکمل های غذایی که می تواند یبوست را در کودکان بدتر کند شامل این موارد است:
یبوست کودکان بیشتر مربوط به کودکانی است که:
اگرچه یبوست کودکان می تواند ناراحت کننده باشد، اما معمولاً جدی نیست. اگر یبوست مزمن شود، عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
غذاهای پر فیبر را به فرزندان خود پیشنهاد دهید. رژیم غذایی سرشار از فیبر به بدن کمک می کند تا مدفوع نرم تر و حجیم تری تولید کند. غذاهای پرفیبر مانند میوه، سبزیجات، لوبیا، غلات، حبوبات و مواد سبوس دار هستند. اگر فرزند شما به این رژیم غذایی عادت ندارد، کافی است تنها چند گرم فیبر در روز برای جلوگیری از نفخ به رژیم غذایی او اضافه کنید.
مصرف روزانه توصیه شده فیبر 14 گرم در هر 1000 کالری در رژیم غذایی کودکان شما است.
برای کودکان خردسال این مقدار حدود بیست گرم فیبر در روز است. برای دختران و خانم های جوان روزانه 29 گرم است و برای پسران و مردان جوان روزانه 38 گرم است.
کودک خود را به خوردن مایعات زیاد تشویق کنید. مطمئنا آب بهترین گزینه است.
فعالیت بدنی خود کودک را ارتقا دهید. فعالیت بدنی منظم به علت تحریک عملکرد طبیعی روده به جلوگیری از یبوست کمک میکند.
یک روتین برای توالت رفتن درست کنید. زمان بعد از غذا را به استفاده از توالت فرنگی اختصاص دهید. در صورت لزوم برای کف پای کودک در توالت فرنگی یک چهارپایه تعبیه کنید تا راحت تر بشیند. بدین ترتیب بیرون دادن مدفوع برای او راحت تر خواهد بود.
به فرزند خود یادآوری کنید توالت رفتن جزئی از طبیعت هر انسان است. کودکان گاهی آنقدر غرق بازی خواهند شد که اصرار به اجابت مزاج روده را نادیده می گیرند. اگر چنین تاخیرهای پی در پی بیافتد موجب ایجاد یبوست در کودک خواهد شد.
حامی باشید. به کودکانتان برای انجام کارهای درست حتی رفتن به توالت در زمان مورد نظر پاداش بدهید. کتاب، بازی و یا حتی چیزهای کوچک پاداش های مناسبی هستند. کودکانی که لباس زیر خود را کثیف میکنند مجازات نکنید. فراموش نکنید سخت گیری فقط کار را سخت تر خواهد کرد.
داروهای کودک را کنترل کنید. اگر او دارویی میخورد که موجب یبوست می شود در مورد آن با پزشک مشورت کنید.
پزشک یک تاریخچه پزشکی کامل از مشکلات کودک شما و مشکلات خانوادگی شما جمع آوری خواهد کرد. همچنین پزشک در مورد رژیم غذایی و الگوهای فعالیت بدنی کودکتان نیز سوال خواهد کرد. پس از آن نوبت به انجام معاینه فنی است. دکتر با استفاده از یک دستکش در دستش، مقعد کودک را بررسی خواهد کرد و به دنبال ناهنجاری و مشکلات مدفوع در مقعد کودک خواهد بود. ممکن است مقداری از مقعد موجود در روده کودک برای آزمایش خون برداشته شود. آزمایشات گسترده تر در مواقع حادتر اتفاق خواهد افتاد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
این آزمایش یک آزمایش اشعه ایکس استاندار است که به پزشک اجازه می دهد شکم فرزند شما را مورد بررسی قرار دهد. در این معاینه پزشک دقت خواهد کد که آیا در شکم کودک شما مشکلی وجود دارد یا خیر.
در این آزمایش یک لوله نازک به نام سوند در رکتوم قرار گرفته و میزان هماهنگی ماهیچه کودک برای عبور مدفوع اندازه گیری خواهد شد.
در این آزمایش روده بزرگ با یک کنتراست پوشانده خواهد شد تا رکتون، روده و جزییات مربوط به روده بزرگ به درستی قابل تشخیص باشد.
در این آزمایش نمونه کوچکی از بافت از آستر راست روده گرفته شده و بررسی می شود آیا سلول های عصبی این ناحیه طبیعی است یا خیر.
در این آزمایش کودک کپسول هایی شامل نشانگرهاییی در پرتوهای ایکس را در طول چند روز استفاده خواهد کرد و قورت می دهد. نحوه حرکت این نشانگرها از طریق دستگاه گوارش تجزیه و تحلیل خواهد شد.
گاهی آزمایش خون مانند آزمایش تیروئید نیز انجام خواهد گرفت.
بسته به شرایط پزشک ممکن است به فرزند شما توصیه های زیر را انجام دهد:
اگر کودک شما در رژیم غذایی خود فیبر مصرف نکند، اضافه کردن یک مکمل حاوی فیبر بدون نسخه ممکن است به او کمک کند. با این جال کودک شما نیاز به نوشیدن حداقل 32 اونس یعنی حدود یک لیتر آب در روز دارد تا این مکمل به خوبی عمل کند. برای اطلاع از دوز مناسب سن و وزن کودکتان با پزشک او مشورت کنید.
این شیاف ها می توانند گزینه مناسبی برای نرم شدن مدفوع کودکان باشد. این درمان برای کودکانی مناسب است که قادر به بلع قرص نیستند. در مورد پزشک کودکتان در مورد راه های صحیح استفاده از این محصولات صحبت کنید.
ملین نیز یکی دیگر از راه های درمانی است. زمانی که تجمع مدفوع انسداد ایجاد کند، پزشک ممکن است به کودک شما یک مسهل یا ملین برای رفع این یبوست تجویز کند. نمونه های آن مانند پلی اتیلن گلیکول و روغن های کرچک هستند.
هرگز به کودک خود بدون مشورت پزشک و گرفتن دوز و دستورالعمل مناسب ملین ندهید.
بعضی اوقات ممکن است کودک آنقدر دچار یبوست باشد که برای مدت کوتاهی نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد تا ملین قوی تری به او داده شود که روده را پاک کند.
پزشک فرزند شما ممکن است توصیه کند که به کودک شما ملین بخورد تا به درمان یبوست کمک کند. بیشتر ملین ها داروهای بدون نسخه هستند که تا زمانی عملکرد روده کودک شما عادی شود، از طریق دهان مصرف می شود. پزشک کودک ممکن است توصیه کند هنگامی که کودک شما عادت های غذایی و روده ای بهتر داشت ملین را متوقف کنید. خودتان نباید خودسر به کودک ملین بدهید، مگر اینکه به پزشک گفته باشد این کار را انجام دهید.
ممکن است کودک شما داروهایی مصرف کند که از نظر پزشک موجب یبوست شده باشد، بنابراین استفاده از آن باید قطع شود. این موارد حتی میتواند شامل داروهای گیاهی و بدون نسخه نیز باشد. بنابراین باید تمامی این موارد را به پزشک اطلاع دهید.
علاوه بر تغییر رژیم غذایی و روش زندگی روش های مختلف دیگری نیز برای رفع یبوست کودکان وجود دارد:
به آرامی شکم فرزند خود را ماساژ دهید، به وسیله این ماساژ ممکن است ماهیچه هایی که مثانه و روده را پشتیبانی می کنند شل شوند و به فعالیت روده کمک کند.
طب سوزنی نوعی روش درمان چیی است. در این روش سوزن های خیلی ریزی به آرامی وارد قسمت های بدن خواهد شد. این قسمت ها معمولا دارای عصب های ریز و موثری هستند. اگر کودک شما به خاطر یبوست متحمل درد است این روش میتواند به او کمک کند.
اگر یبوست کودک شما بیش از دو هفته طول کشید، به احتمال زیاد کودک شما نیاز به مراقبت های پزشکی دارد. در صورت لزوم ممکن است کودک شما نیاز داشته باشد به متخصص اختلالات گوارشی مراجعه کند.
از آنجایی که قرار ملاقات با پزشک معمولا بسیار ساده و سریع است، بسیار مهم است که از قبل خود را برای این قرار ملاقات آماده کنید و بدانید که از پزشک خود چه انتظاراتی دارید. در ادامه مواردی که به شما کمک خواهد کرد آورده شده است:
از محدودیت های ملاقات با پزشک آگاه باشید. در زمان ملاقات سوالات و کارهایی که باید انجام دهید حول محور، کودک، رژیم غذایی او و کارهای مورد نیاز از سوی شما خواهد بود. علایمی که فرزندتان تجربه کرده است را بنویسید. همه علایم را یاداشت کنید حتی علایمی که از نظر شما ممکن است بی ربط بیاید. تاریخ شروع یبوست فرزند خود و هرگونه اتفاق همزمان دیگری را نیز یادداشت کید. یاداشتهایی در مورد ظاهر مدفوع و تغییر در الگوی مدفوع نیز مفید خواهد بود. نوشتن غذاهایی که کودک میخورد را نیز فراموش نکنید.
اطلاعات شخصی از جمله مشکلات اساسی کودک و تغییرات اخیر در زندگی او را یاداشت کنید. به پزشک اطلاع دهید که چه اقداماتی برای یبوست فرزندتتان انجام داده اید. سوالاتی که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید. برخی از سوالاتی که باید از پزشک بپرسید به شرح زیر است:
پزشک احتمالا از شما سوالات زیادی خواهد پرسید. آماده بودن برای پاسخ گویی زمان بیشتری برای شما فراهم خواهد کرد. پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:
قبل از ملاقات پزشک کارهایی وجود دارد که ممکن است برای رفع یبوست فرزند شما مفید باشد. برای مثال:
به فرزند خود آب هلو بدهید. در صورتی که کودک شما طعم آن را دوست ندارد، می توانید با هر نوع آب میوه (مانند آب سیب) مخلوط کنید. همچنین لازم است مطمئن شوید کودکان نوپا و بزرگترها به اندازه کافی آب می نوشند.
غذاهای یبوست زا را کم کنید. به کودکان نوپا و بزرگترها غذای کمتری که ممکن است منجر به یبوست شود بدهید مانند شیر و پنیر.
در صورت امکان، کودک خود را برای پیاده روی یا دویدن بیرون ببرید. فعالیت بدنی منظم می تواند حرکات روده را تشویق کند.
در آموزش توالت راحت باشید. اگر گمان می کنید که آموزش توالت می تواند در یبوست فرزند شما نقش داشته باشد کمی آن را کنار بگذارید تا ببینید فرزند شما بهتر خواهد شد یا خیر.
بسته به سن و جنس فرزند شما، باید روزانه 14 تا 30.8 گرم فیبر دریافت کند. دستورالعمل های فیبر برای نوزادان کمتر از 1 سال در دسترس نیست. پزشک کودک شما می تواند به شما بگوید کودک چه نوع غذای باید بخورد و آیا می توانید سعی کنید در فرمول شیر خود تغییراتی ایجاد کنید.
برای برنامه ریزی وعده های غذایی با مقدار مناسب فیبر برای خانواده خود با پزشک فرزند خود صحبت کنید. مطمئن باشید که هر چند وقت یکبار فیبر را به رژیم غذایی خانواده خود اضافه کنید تا همه به این تغییر عادت کنند.
منابع خوب فیبر به شرح زیر است:
اگر فرزند شما کمبود آب در بدن خود دارد، از او بخواهید مقدار زیادی آب و مایعات دیگر مانند آب میوه و سبزیجات و سوپ های خوشمزه بخورد تا فیبرها بتوانند بهتر کار کنند.
نوشیدن آب کافی و مایعات دیگر نیز به جلوگیری از کم آبی بدن کمک می کند. هیدراته بودن بدن برای سلامتی کلی مفید است و می تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند. از پزشک کودک خود بخواهید توضیح دهد کودک شما بر اساس اندازه، سلامتی، سطح فعالیت و شرایط جوی خانواده در هر روز چقدر مایعات باید مصرف کند.
فرزند من در صورت یبوست باید از خوردن یا نوشیدن چه موادی خودداری کند؟
برای جلوگیری از رفع یبوست، کودک شما باید از غذاهایی با فیبر کم و بدون فیبر اجتناب کند:
حرکت دادن پاهای کودک می تواند به رفع یبوست کمک کند. این مسئله زمانی مفید است که کودک در سنین خیلی پایین باشد. مانند بزرگسالان، ورزش و حرکات باعث تحریک روده کودک می شود. با این حال، از آنجا که ممکن است نوزادان هنوز در حال راه رفتن یا حتی خزیدن نباشند از والدین یا مراقبان بخواهید به آنها در ورزش، برای رفع یبوست کمک کنند.
والدین یا سرپرست نوزاد می توانند پاهای کودک را در حالی به که پشت خود دراز کشیده به آرامی حرکت دهند و از حرکت دوچرخه تقلید کنند. انجام این کار ممکن است به عملکرد روده ها و رفع یبوست کمک کند.
حمام گرم دادن به کودک می تواند عضلات شکمی او را شل کرده و به او در جلوگیری از یبوست کمک کند. همچنین می تواند برخی از ناراحتی های مربوط به یبوست را تسکین دهد.
برخی از تغییرات رژیم غذایی ممکن است به یبوست کمک کند، اما این بسته به سن و رژیم کودک متفاوت است. در حین شیردهی کودک، مادر می تواند برخی از غذاها مانند لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کند. ممکن است برخی از آزمایشات و خطاها در شناسایی تغییرات رژیم غذایی کمک کند و این تغییرات ممکن است هیچ تاثیری روی یبوست کودک نداشته باشد. اگر کودک در حال خوردن غذاهای جامد است، والدین یا مراقبان باید به دنبال غذاهایی باشند که منبع خوبی از فیبر هستند.
بسیاری از میوه ها و سبزیجات به دلیل داشتن فیبر بالاتر می توانند به تحریک روده کمک کنند. گزینه های غذایی خوب برای خردسالان مبتلا به یبوست عبارتند از:
نوزادان معمولاً به مایعات اضافی احتیاج ندارند زیرا هیدراتاسیون خود را از شیر مادر یا شیر خشک دریافت می کنند. اما نوزادانی که یبوست دارند ممکن است از مقدار کمی مایعات اضافی بهره مند شوند و این مسئله به رفع یبوست آنان کمک کند.
متخصصان اطفال گاهی اوقات در کودکان 2 – 4 ماهه دارای یبوست توصیه می کنند مقدار کمی آب یا، گاهاً آب میوه، به رژیم غذایی کودک اضافه کنند.
برای رفع یبوست روش های مختلفی برای ماساژ معده کودک وجود دارد. این موارد شامل موارد زیر است:
مقدار کمی آب سیب خالص می تواند به نرم شدن مدفوع کمک کند. بعد از اینکه کودک به 2-4 ماهگی رسید، می توانید مقدار کمی آب میوه مانند آب سیب صددرصد خالص به او بدهید. این آب میوه ممکن است به درمان یبوست کمک کند.
کارشناسان ممکن است توصیه کنند که خوردن آب میوه با حدود 2 تا 4 اونس شروع شود. هضم قند موجود در آب میوه سخت است. در نتیجه مایع بیشتری وارد روده می شود و این مسئله به نرم شدن و شکستن مدفوع کمک می کند. اگر اولین بار است به کودک خود آب میوه می دهید با پزشک مشورت کنید.
هنگام یبوست نوزاد، گرفتن دمای رکتال کودک با یک دماسنج تمیز و روان کننده ممکن است به او در عبور مدفوع کمک کند.
مهم است که از این روش خیلی زیاد استفاده نکنید، زیرا می تواند یبوست را بدتر کند. کودک ممکن است در طول انجام این کار عکس العملی انجام ندهد و یا گریه کند. قبل از انجام این کار با پزشک مشورت کنید.
از آنجا که نوزادان ممکن است برای مدت طولانی بدون حرکت روده باشند می توان گفت اگر یبوست داشته باشند تشخیص آن کار سختی است. علائم حاکی از یبوست در کودک عبارتند از:
علائم یبوست در نوزادان بسته به سن و رژیم آنها متفاوت است. حرکات طبیعی روده قبل از شروع غذا خوردن کودک باید بسیار نرم، تقریباً مانند قوام کره بادام زمینی یا حتی سست تر باشد. مدفوع سخت کودک قبل از خوردن غذای جامد بارزترین نشانه یبوست در نوزادان است. در ابتدا ممکن است نوزادان شیرخوار مدفوع آسانی داشته باشند زیرا هضم شیر مادر آسان است. اما، هرگاه کودک بین 3 تا 6 هفته فقط یک بار در هفته مدفوع بزرگ و نرم داشته باشد، ممکن است خطرناک باشد.
نوزادانی که شیر خشک میخورند تمایل دارند مدفوع بیشتری در مقایسه با نوزادان شیرخوار بکنند. اکثر نوزادان با فرمول حداقل یک بار در روز یا هر روز حرکات روده ای دارند. با این وجود، برخی از نوزادان با فرمول تغذیه متفاوت ممکن است نوع متفاوتی از مدفوع داشته باشند. هنگامی که والدین غذای جامد را به رژیم غذایی کودک اضافه کنند، ممکن است کودک یبوست را تجربه کند. اگر مادر شیر گاو را به رژیم غذایی خود وارد کند، ممکن است کودک نیز احتمالاً دچار یبوست شود.
سخن آخر
یبوست کودکان امری کاملا طبیعی است که با استفاده از رژیم غذایی سالم و سبک زندگی سالم قابل درمان است. مهم ترین نکته این است که هرگز در صورت بروز یبوست در کودک سراسیمه نشوید. خوب فکر کنید و موارد این مقاله را مرور کنید. به عادت های غذایی و رفتاری کودک خود توجه کنید. فراموش نکنید تنها زمانی نیاز به رفتن به دکتر هست که کودک شما چند هفته متوالی یبوست را تجربه کند. اگر کودک شما چند روز اصلا مدفوع خود را خارج نکرد با دکتر مشورت کنید. سعی کنید در ابتدا با دادن فیبر و غذاهای نرم روده او را برای دفع تحریک کنید. عصبانی نشوید و به کودک پرخاش نکنید.