عملکرد غدد تحت فکی چیست؟ جراحی غدد تحت فکی به چه صورت می باشد؟ جراحی غدد تحت فکی بزاقی را به علت التهاب غدد بزاقی، سنگ غدد بزاقی یا تومور گردن خوش خیم بر می دارند. گاهی با استفاده از سیالاندوسکوپی این روش را انجام می دهند. مهم ترین نگرانی های بیماران از این جراحی […]
عملکرد غدد تحت فکی چیست؟ جراحی غدد تحت فکی به چه صورت می باشد؟ جراحی غدد تحت فکی بزاقی را به علت التهاب غدد بزاقی، سنگ غدد بزاقی یا تومور گردن خوش خیم بر می دارند. گاهی با استفاده از سیالاندوسکوپی این روش را انجام می دهند. مهم ترین نگرانی های بیماران از این جراحی زخم های حاصل از جراحی، آسیب به آرواره زیرین و آسیب به عصب های زبانی و زیر زبانی هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره عملکرد غدد تحت فکی و جراحی مشکلات غدد تحت فکی ادامه این مقاله از بخش بیماری ها و گوش،حلق و بینی را مطالعه نمایید.
غدد تحت فکی بزاقی غده بزاقی ای است که تقریبا اندازه یک آلو است و دقیقا در زیر فک قرار گرفته. بزاق از طریق لوله ای که درون دهان در زیر زبان قرار دارد عبور می کند. دلیل اصلی برداشتن این غده این است که گاهی این لوله به علت عفونت مجرای بزاق مسدود می شود. مسدود شدن این مجاری گاهی به علت وجود سنگ اتفاق می افتد.
این غده یکی از سه نوع غده بزاقی است که بزاق دهان را تولید می کنند. دو نوع دیگر غده بزاقی وجود دارند که شامل غدد بزاقی بناگوشی و زیر زبانی هستند. بزاق نقشی اساسی در جویدن مواد غذایی، هضم آن ها و پیشگیری از پوسیدگی دندان ها ایفا می کند. به مشکل برخوردن عملکرد غدد بزاقی سبب تاثیرات منفی روی سلامت دهان و دندان فرد می شود.
غدد تحت فکی بزاقی شامل اجزای دهانی و گردنی است. ماهیچه آسیالامی یا عضله میلوهیوئید قسمت دهانی و گردنی این غده را از هم جدا می کند. غدد تحت فکی بزاقی دقیقا در مثلث تحت فکی قرار دارد. قسمت گردنی این غده در ماهیچه پوستی گردن یا عضله پلاتیسما قرار دارد و توسط فاسیای گردن در محفظه ای قرار گرفته است. عضله میلوهیوئید نام یک جفت از عضلات گردن است که سطح صافی دارند. این عضلات در هر سمت از استخوان فک پایین به استخوان لامی متصل می شوند. عضله میلوهیوئید هنگام جراحی غدد تحت فکی بزاقی اهمیت بسیاری دارد چون قسمت پایین دهان را تشکیل می دهد و قسمت گردنی و دهانی غدد تحت فکی را از هم جدا می کند.
غدد تحت فکی بزاقی و سایر غدد بزاقی برای بهبود عملکرد دهان و دندان مهم هستند. بزاق آنزیم هایی دارد که قبل از ورود مواد غذایی به معده آن ها را به تکه های کوچک تر تقسیم می کند و با مرطوب کردن مواد غذایی حرکت آن ها در مری را آسان تر کند. علاوه بر این، بزاق شامل مواد معدنی ای است که میزان اسیدهای خطرناکی که در دهان هستند را کاهش می دهد. بدون بزاق، اسید ممکن است مینای دندان را از بین ببرد و سبب پوسیدگی دندان ها شود.
گاهی غدد بزاقی تحت فکی متورم و بزرگ می شوند و باعث اذیت شدن فرد می شوند، در این صورت بیمار باید برای معاینه به پزشک مراجعه کند. همان طور که قبلا هم گفته شد، بزرگ شدن این غدد می تواند به علت وجود سنگ اتفاق بیفتد. وجود سنگ در این غده مانع از رها شدن بزاق می شود و با درد و تورم همراه است. سنگ جلوی مجرای بزاق را می گیرد و انسداد و درد ناشی از آن با خوردن و آشامیدن بیشتر حس می شود. با مسدود شدن این غده، باکتری ها می توانند رشد کنند و سبب عفونت شوند. عفونت می تواند از غدد بزاقی تحت فکی به غدد لنفاوی مجاور برسد و آن ها را هم تحت تاثیر قرار دهد. سایر عواملی که سبب بزرگ شدن و درد در غدد بزاقی تحت فکی می شوند شامل سندرم اسجوگرن، HIV، دیابت و آرتریت روماتوئید هستند. در صورت بروز تورم و درد در این غدد برای معاینات بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
غدد تحت فکی بزاقی دومین غده بزاقی بزرگ است که تحت تاثیر بیماری ها و اختلالات گوناگونی قرار می گیرد و دچار عفونت می شود. پس از به مشکل خوردن فرد و مراجعه او به متخصص، پزشک برای بررسی دقیق این غده از سونوگرافی استفاده می کند. آسان و بدون درد بودن سونوگرافی باعث شده که به روشی مناسب برای بررسی دقیق بسیاری ها از بیماری ها تبدیل شود. در دهه های اخیر استفاده از سونوگرافی برای تشخیص اختلالات مربوط به غدد بزاقی تحت فکی استفاده گسترده ای داشته و روز به روز استفاده از آن بیشتر می شود. با کمک این روش می توان محل آسیب و دلیل آن را تشخیص داد. با انجام سونوگرافی برای تشخیص اختلالات مربوط به غدد بزاقی تحت فکی ممکن است اختلالات دیگری نظیر التهاب غدد بزاقی، سنگ غدد بزاقی و سایر اختلالات نیز مشخص شوند.
انواع مختلفی از تومورها می توانند روی غدد بزاقی تاثیر منفی بگذارند. این تومور ها می توانند سرطانی (بدخیم) یا غیر سرطانی (خوش خیم) باشند. دو نوع اصلی این تومورها شامل تومور آدنوم پلئومورفیک و تومور وارتین هستند. تومور آدنوم پلئومورفیک بیشتر روی غده بزاقی بناگوشی تاثیر می گذارد. اما می تواند روی غدد تحت فکی بزاقی هم تاثیر بگذارد. این تومور معمولا بدون درد است و به آرامی رشد می کند. تومور آدنوم پلئومورفیک معمولا خوش خیم است و بین زنان رایج تر از مردان است. تومور وارتین نیز توموری خوش خیم است و روی غده بناگوشی تاثیر می گذارد. تومور وارتین می تواند در دو طرف صورت رشد کند و بیشتر مردان را تحت تاثیر قرار می دهد. با این که بیشتر تومورهای غدد بزاقی خوش خیم هستند اما برخی از انواع آن ها بدخیم هستند. تومورهای بدخیم شامل کارسینوم موکواپیدرموئید، کارسینوم آدنوئید سیستیک، آدنوکارسینوما و انواع دیگری از تومورها هستند.
حدود ۱۴ درصد از نئوپلاسم (سرطان) غدد بزاقی در غدد بزاقی تحت فکی صورت می گیرند. که از این میزان حدوداً نیمی از آن ها بدخیم هستند. این نکته در تضاد با غدد بزاقی بناگوشی و زیر زبانی است که تنها ۱۰ درصد از سرطان های آن ها بدخیم هستند. بالاتر بودن امکان بدخیم بودن سرطان در غدد بزاقی تحت فکی باعث شده که دقت در بررسی و معاینه آن ها بالاتر برود. برای تشخیص نئوپلاسم غدد بزاقی هم می توان از سونوگرافی استفاده کرد. علاوه بر این استفاده از نمونه برداری سوزنی هم می تواند موثر و مفید باشد.
معمولا در مواردی که عفونت در غدد بزاقی تحت فکی خفیف است از درمان های خانگی یا دارو استفاده می کنند و نیازی به درمان با جراحی نیست. اما اگر این عفونت خیلی شدید باشد و سبب تورم و درد غیر قابل تحمل شده باشد در آن صورت پزشک جراحی و برداشتن این غده را پیشنهاد می دهد. بسیاری از عفونت های ایجاد شده در غدد بزاقی تحت فکی به خودی خود درمان می شوند و گاهی حتی احتیاج به دارو هم ندارند. بهترین راه برای انتخاب مناسب ترین نوع درمان عفونت غدد بزاقی تحت فکی این است که دلیل بروز عفونت را تشخیص دهیم. برای مثال اگر این عفونت به علت وجود باکتری به وجود آمده باشد پزشک مصرف آنتی بیوتیک را توصیه می کند. معمولا داروی ضد ویروس خاصی وجود ندارد اما با برخی از داروها می توان ویروس هایی مثل تبخال، آنفولانزا و HIV را کنترل کرد. اگر علت بروز عفونت سنگ یا تومور است، در این صورت پزشک برای حل مشکل جراحی را پیشنهاد می دهد. اگر در مجرای بزاق گره یا پیچی به وجود آمده باشد یا این مجرا باریک شده باشد هم پزشک برای جریان یافتن دوباره بزاق، جراحی را پیشنهاد می دهد. اگر علت بروز عفونت آبسه باشد، پزشک باید دنبال راهی برای خشک کردن آبسه باشد. در صورت جواب ندادن داروها ممکن است پزشک دوز دارو یا خود دارو را تغییر دهد.
بیهوشی ای که در این جراحی استفاده می شود نباید سبب فلج عضله ای شود. چون در طی این جراحی بررسی حرکات لب پایینی می تواند موثر باشد.
بیمار را به حالت طاق باز قرار می دهند، در حالی که سر را به سمت مخالف قسمتی که قرار است روی آن جراحی انجام شود قرار می دهند. پوست قسمت بالایی گردن و قسمت پایینی صورت را ضد عفونی می کنند. معمولا پوشاندن و قرار دادن پارچه را جوری تنظیم می کنند که لب پایین، آرواره پایین و قسمت بالای گردن در معرض دید باشند چون قرار است جراحی روی این قسمت ها انجام شود.
برشی افقی روی پوست انجام می دهند که این برش باید حداقل ۳ سانتی متر باشد. قسمت دقیق این برش زیر فک یا روی استخوان لامی یا استخوان هیوئید است. برش روی پوست، بافت زیر پوستی و پلاتیسما انجام می شود تا کپسول بزاقی غدد تحت فکی، رگ صورت و رگ زیر گلویی در معرض دید باشند. سپس روی کپسول بزاقی غدد تحت فکی با کمک چاقوی مخصوص برش می دهند. این برش بالای استخوان لامی یا استخوان هیوئید صورت می گیرد تا غدد تحت فکی بزاقی در معرض دید قرار بگیرد.
سپس فشاری جهت دار به غدد تحت فکی بزاقی وارد می کنند و برشی با چاقوی مخصوص در زیر کپسول انجام می دهند. برش زیر کپسولی غدد تحت فکی بزاقی برای این انجام می شود تا عصب های آرواره زیرین آسیب نبینند. وقتی پزشک به غدد تحت فکی بزاقی رسید، با هموستات برشی در بافت چربی بالای غده انجام می دهد تا رگ صورت را تشخیص دهد و رگ را فوراً بالای غدد تحت فکی بزاقی قرار می دهند تا آسیبی به عصب های آرواره زیرین وارد نشود.
علاوه بر این، از چاقو در مجاورت عصب های نامبرده استفاده نمی کنند. سپس جراح با روش سوزاندن بافت، برشی ایجاد می کند، در این روش غدد تحت فکی بزاقی را بالاتر از سطح ماهیچه میلوهیوئید قرار می دهند. ساختارهایی که در این مرحله از برش دیده می شوند عصب میلوهیوئید و رگ ها هستند. با سوزاندن بافت به قسمت عقبی عضله میلوهیوئید دسترسی پیدا می کنند. مرحله بعدی برش در عصب میلوهیوئید و رگ ها است.
پزشک با امواج دیاترمی یا قیچی در قسمت عقبی عصب میلوهیوئید برش ایجاد می کند. البته پزشک می داند که رگ های زیر زبانی و عصب های زبانی همه نزدیک عضله میلوهیوئید هستند و با این برش در معرض آسیب قرار دارند. با منقبض کردن میلوهیوئید، عصب زبان و غدد تحت فکی بزاقی دیده می شوند. پس از این موارد و شناسایی عصب ها، مجرای تحت فکی و عصب زبانی را مسدود می کنند و مراقبند که در نزدیکی عصب اصلی گره ایجاد نشود.
اگر جراحی به قصد برداشتن سنگ غدد بزاقی باشد، برش بزرگ تری در دهان ایجاد می کنند تا سنگ را خارج کنند. پس از آن، غدد تحت فکی را از تاندون و سایر قسمت ها جدا می کنند و آن را بر می دارند. سپس قسمت هایی که برش ایجاد شده را بخیه می زنند. گاهی نیز یک لوله درن در محل برش و روی پوست قرار می دهند.
سه عصب در نزدیکی غدد تحت فکی وجود دارند که با برداشتن این غده احتمال دارد که آسیب ببینند. بیشتر آسیب های عصبی به علت این اتفاق می افتند که در طول جراحی آن ها را برای محافظت کنار نگه می دارند. اگر آسیب عصبی صورت بگیرد معمولا این آسیب موقت است. این آسیب ها می توانند نتایج گوناگون داشته باشند مثل:
برداشتن یکی از غدد بزاقی می تواند روی توانایی تولید بزاق تاثیر بگذارد. اما هنوز غدد بزاقی دیگری هستند که در اطراف دهان وجود دارند و می توانند آن را مرطوب نگه دارند.
احتمال وجود ورم و کبودی پس از این جراحی وجود دارد. بهبود زخم ها هم به عمق آن ها و پوست فرد بستگی دارد. اگر پزشک در این جراحی از بخیه برای فرد استفاده کرده باشد باید آن ها را چند روز بعد بکشد. برخی از بخیه ها به خودی جذب می شوند، این بستگی به این دارد که پزشک از چه نوع بخیه ای برای فرد استفاده کرده است. پس حتما از پزشک در این خصوص سوال بپرسید. این نکات به شما کمک می کنند که قبل از جراحی درباره ریکاوری و سایر موارد اطلاع پیدا کنید و بعد از جراحی سریع تر بهبود پیدا کنید. اما این نکته باید ذکر شود که سرعت بهبود افراد با هم متفاوت است. نکات زیر را پس از جراحی دنبال کنید تا با سرعت هر چه زودتر بهبود پیدا کنید.
دنبال کردن نکات مراقبتی به ریکاوری بهتر و سریع تر کمک می کند. تمام ملاقات هایتان با پزشک را دنبال کنید و هیچ ملاقاتی را از دست ندهید. در صورت مشاهده هر گونه مشکل با پزشک تماس بگیرید. اگر لازم بود آزمایشی انجام دهید حتما این کار را انجام دهید و لیستی از داروهایی که باید مصرف کنید با زمان مصرف آن ها تهیه کنید.
در صورت بروز مشکلات زیر، خود فرد یا یکی از اعضای خانواده او باید با اورژانس تماس بگیرند:
در صورت بروز مشکلات زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
معاینه قبل از جراحی در مطب پزشک: پزشک و گاهی تیم پرستاران قبل از جراحی آزمایش های مهمی از فرد می گیرند تا مطمئن شوند که این اختلال در او حتما نیاز به جراحی دارد.
اجازه فرد: مسلما این جراحی هم مثل هر جراحی دیگری به اجازه فرد نیاز دارد. علاوه بر آن بیمار می تواند زودتر به بیمارستان برود تا پزشک درباره نوع بیهوشی با او صحبت کند و به سوالات او درباره جراحی و درد بعد از جراحی پاسخ دهد. در صورتی که فرد تمایل داشته باشد تا از جزئیات جراحی مطلع شود، پزشک موظف است که این مراحل را به طور جزئی برای او شرح دهد و او را درباره عوارض و خطرات احتمالی که تهدیدش می کنند، آگاه کند.
بعد از اتمام جراحی بیمار را به اتاق ریکاوری که کنار اتاق عمل است می برند تا او در آن اتاق به هوش بیاید. علاوه بر این از ماسک اکسیژن برای فرد استفاده می کنند. سپس پرستار ضربان قلب، فشار خون و دمای بدن بیمار را بررسی می کند و در صورت لزوم به بیمار مسکن تزریق می کند. بعد از این که فرد به هوش آمد او را به بخش مربوطه می برند و هر وقت پزشک تایید کرد می تواند خوردن و آشامیدن را شروع کند. روز پس از جراحی، پزشک بیمار را معاینه می کند و اگر حال بیمار خوب باشد اجازه مرخص شدن را می دهد. در برخی موارد هم ممکن است بیمار همان روز جراحی از بیمارستان مرخص شود.
بسیاری از بیماران بعد از جراحی باید یک شب در بیمارستان بستری باشند. پس از این جراحی فرد احساس درد زیادی نمی کند اما پزشک مسکن تجویز می کند. پس از برداشتن غدد تحت فکی انتظار کمی ورم را داشته باشید. تمام این برش هایی که در پوست انجام می شوند باعث ایجاد زخم می شوند اما اکثر آن ها با گذشت زمان به طور کامل بهبود می یابند و محو می شوند. محو شدن کامل زخم ها ممکن است چند ماه زمان ببرد.
اولین ملاقات با پزشک پس از جراحی، حدود یک یا دو هفته بعد از جراحی انجام می شود. این زمان پس از مرخص شدن از بیمارستان توسط پزشک به بیمار اعلام خواهد شد.
اگر غده را به خاطر عفونت ناشی از سنگ در بیاورند گاهی باید برای برداشتن خود سنگ هم در دهان برشی ایجاد کنند تا دیگر نتواند سبب ایجاد عفونت شود.
اکثر آسیب های عصبی موقت هستند اما گاهی بهبود کامل از آن ها چند ماه زمان می برد. البته احتمال آسیب دائم هم وجود دارد.
غدد تحت فکی بزاقی یکی از انواع غدد بزاقی است که عملکرد آن به علت مشکلاتی مثل سنگ، تومور و سایر بیماری ها به مشکل بر می خورد. تشخیص آن با کمک سونوگرافی و یا نمونه برداری سوزنی صورت می گیرد. درمان آن هم با توجه به علت بیماری می تواند شامل مصرف دارو یا جراحی باشد. اقداماتی هستند که برای کاهش احتمال بروز عوارض احتمالی این جراحی می توانید آن ها را در خانه انجام دهید. در صورت انجام دادن جراحی موارد ذکر شده را رعایت کنید تا از بروز عفونت، خونریزی و سایر عوارض ناشی از جراحی جلوگیری کنید.