آیا می دانید که از روی زبان می توان مشکلات و بیماری ها را تشخیص داد؟ آیا می دانید هزاران پرز چشایی و شبکه‌ای پیچیده از عصب ها به زبان کمک می‌کنند تا کارش را انجام دهد؟

باید گفت که زبان یکی از مهم ترین بخش های بدن است که با کمک آن نه تنها می توانیم صحبت کنیم بلکه قادریم از روی زبان سلامت سایر بخش های بدن را تشخیص بدهیم. زبان سالم صورتی رنگ و دارای برآمدگی های کوچک طبیعی است که در واقع این برآمدگی ها بافت زبان را تشکیل داده که وظیفه حس کردن طعم  و مزه غذاها با آنها است.

به عبارت دقیق تر زبان آینه تمام نمای بیماری های بدن است؛ اما همیشه به آن میزان که نقشش پررنگ است به زبان و بیماری های آن توجه نمی  شود. معاینه زبان از لحاظ شکل ظاهری و ارزیابی دقیق لنفادنوپاتی ها نیز اهمیت دارد. در این مقاله با ما همراه باشید تا با مشکلات زبان بیشتر آشنا شوید.

آیا مشکلات زبانی علائمی دارند؟

مشکلات زبانی اغلب دارای علائمی هستند که در اینجا به آنها اشاره می کنیم:

• ورم کردن زبان
• احساس درد بر روی زبان
• ظاهر خزدار یا مودار روی زبان
• احساس سوزش درکل یا نقاطی از زبان
• تغییر رنگ طبیعی زبان
• دشوار شدن حرکت دادن زبان
• از دست دادن جزئی یا کلی حس چشایی زبان

بیماری های زبان را چگونه تشخیص بدهیم؟

در ابتدا باید گفت که بیماری های زبان علی رغم تعددی که دارند، می توانند مادرزادی یا اکتسابی باشند. اگر چه در طی یک دهه گذشته دانش آسیب شناسی زبان پیشرفت شایان توجهی داشته است اما اغلب توجه به بیماری های زبان مورد غفلت قرار می گیرد و چنانکه باید به آن اهمیت داده نمی شود. زبان هم مانند سایر قسمت های بدن ممکن است دچار بیماری شود و گاهی علامتی است از عارضه ای جدی تر در بدن ما.

• زخم های مکرر
• دردهای مکرر
• اختلال شدید در خوردن و نوشیدن
• مشکلات زبانی همراه با تب بالا
• مشکلات مداومی که بیش از حد طولانی شده اند
• زخم های بزرگ تر از زخم قبلی
• درد زبانی که با داروهای ضد درد بهبود پیدا نکند

 بیماری های زبان

زبان سفید یا زبان باردار

سفید رنگ شدن و چسبناکی زبان اغلب نشانه نوعی از عفونت در زبان است؛ که در ادامه به علت های به وجود آمدن زبان باردار اشاره می کنیم:

برفک

برفک دهانی یک عفونت مخمری است که در داخل دهان و روی زبان تکه های سفید و پنیری ایجاد می کند که به این بیماری کاندیدیاز هم می گویند. دکتر آلن می گوید: “برفک دهانی اغلب در نوزادان و افراد سالخورده، به ویژه کسانی که دندان مصنوعی دارند، و یا در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف دیده می شود. افراد مبتلا به دیابت و کسانی که استروئیدهای استنشاقی مصرف می کنند، برای آسم یا بیماری ریوی نیز می توانند برفک دهان را بگیرند؛ برفک دهان بیشتر بعد از خوردن آنتی بیوتیک رخ می دهد.”

لیکن پلانوس دهانی:

شما زمانی دچار این عفونت می شوید که روی زبانتان خط های سفید و برجسته داشته باشید که اغلب اوقات با خارش همراه است و باعث سفت شدن پوست زبان می شود. این عفونت اغلب خود به خود درمان می شود. عدم مصرف توتون و غذاهایی که باعث التهاب می شوند و همچنین رعایت بهداشت دهانی برای پیشگیری از این عفونت بسیار کمک کننده هستند.

لوکاپلاکیا:

در این بیماری با رشد بیش از حد سلول های دهان، لکه های سفید رنگی در داخل زبان و دهان ایجاد می شود. این بیماری به خودی خود خطرناک نیست اما می تواند به سرطان منجر شود. لوکوپلاکی در افرادی که  از محصولات تنباکو مصرف می کنند بیشتر دیده می شود.

 زبان تیره

زبان سالم باید صورتی باشد ولی اگر به رنگ تیره مانند قهوه ای یا سیاه در آمد وحشت نکنید اول از همه باید علت را جست و جو کنید:

• عوارض ناشی از داروی بیسموت
• جویدن آدامس های توتون دار
• نوشیدن مقدار زیادی قهوه
• سیگار کشیدن
• تغذیه و یا داروهای مصرفی

قرمز یا صورتی شدن زبان

قرمز شدن زبان علت های مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:

• کمبود ویتامین: کمبود ویتامین ب 12 و فولیک اسید منجر به قرمزی زبان می شود.
• بیماری زبان جغرافیایی: دلیل اینکه این بیماری به زبان جغرافیایی معروف شده این است که لکه هایی قرمز رنگ مانند نقشه جغرافیا بر روی سطح زبان ایجاد می شود و گاهی خطوطی سفید رنگ دور این لکه های قرمز دیده می شود. این بیماری خطرناک نیست اما اگر خیلی طولانی شود، باید حتما به متخصص مربوطه مراجعه کنید.
• تب اسکارلت: اگر زبانتان قرمز شد و تب تان بالا رفت احتمالا دچار تب اسکارلت شده اید و باید حتما به متخصص مراجعه کنید.
• سندروم کاوازاکی: این بیماری که معمولا کودکان زیر 5 سال را درگیر می کند باعث قرمز شدن زبان می شود، زیرا روی رگ های خونی بدن اثر می گذارد. در این بیماری تب کودکان بالا می رود و علاوه بر زبان دست و پاها هم قرمز می شوند.
• زبان سیاه مودار: این بیماری با اینکه اغلب برای سلامتی فرد مشکل خاصی ایجاد نمی کند، اما از ناخوشایندترین بیماری های زبان است که باعث تیره و مودار شدن سطح زبان می شود. در این بیماری برآمدگی های کوچکی بر روی سطح زبان ایجاد می شود که به آن پاپیلای می گویند. گاهی اوقات در بعضی افراد پاپیلاهای زبان به جای اینکه به مرور از بین بروند، بلند می شوند و باکتری تولید می کنند. رشد کردن این باکتری ها باعث تیره و سیاه شدن آنها می شود در نتیجه پاپیلاها شبیه موی سیاه می شوند.

از علت های این بیماری می توان به مصرف دخانیات، عدم رعایت بهداشت دهان، مصرف زیاد قهوه و استفاده از آنتی بیوتیک اشاره کرد؛ اما به خاطر داشته باشید این بیماری با رعایت بهداشت دهان از بین می رود. همچنین افرادی که شیمی درمانی می کنند، دیابت دارند و یا آنتی بیوتیک مصرف می کنند بیشتر در معرض این آسیب هستند.

بیماری زبان زرد

در این بیماری که به علت عفونت قارچی به وجود می آید، یک لایه ضخیم زرد روی زبان ایجاد می شود. همچنین به خاطر داشته باشید شیوع این بیماری در کودکان و نوجوانان بیشتر است.

علت ایجاد درد و برآمدگی روی سطح زبان چیست؟

• سیگار کشیدن: باعث التهاب و گاهی زخم روی زبان می شود.
• آفت دهان: اکثر افراد برای یکبار هم که شده آفت دهان را تجربه کرده اند، از علت های اصلی ایجاد آفت، استرس زیاد است.
• زخم: دندان قروچه، گاز گرفتن ناگهانی و یا سوختن زبان باعث ایجاد درد می شود.
• بیماری: برخی از بیماری مانند کم خونی و دیابت باعث ایجاد زخم و درد در زبان می شود.
• سرطان دهان: اگر متوجه زخم هایی در زبانتان شدید که در طول یک تا دو هفته خوب نشد، حتما به متخصص مراجعه کنید، بسیاری از سرطان های دهان در مراحل اولیه باعث ایجاد درد نمی شود.