سازمان جهانی بهداشت (WHO) در نخستین گزارش خود در زمینه‌ی وجود میکروپلاستیک ها در آب آشامیدنی، دریافت که ذرات بزرگ و کوچک‌ترین تکه‌های پلاستیک موجود در آب پس از ورود به بدن دفع می‌شوند. البته در همین گزارش تصریح شده که مطالعه‌ی انجام شده روی این موضوع دارای محدودیت‌هایی بوده است و برای اطلاعات دقیق‌تر در خصوص مضرات میکروپلاستیک های موجود در آب آشامیدنی باید پژوهش‌های جامع‌تری صورت گیرد. سازمان ملل متحد در این‌باره بیان داشت:

ما هرچه سریع‌تر به انجام پژوهش‌هایی برای روشن شدن این موضوع نیازمندیم.

سال گذشته، پس از آن‌که وب‌سایت اورب‌مدیا به کشف ذرات پلاستیکی در بسیاری از برندهای مطرح آب معدنی پرداخت، دکتر بروس گوردون از اعضای سازمان جهانی بهداشت هنگام مصاحبه با BBC انجام پژوهش‌ها در این زمینه را به‌عهده گرفت.

گزارش‌ها درباره‌ی وجود ذرات میکروپلاستیک چه می‌گویند؟

گزارش‌ها از وجود ذراتی میکروپلاستیکی خبر دادند که تکه‌ها یا ذرات ریز از هر نوع پلاستیک با طولی کمتر از ۵ میلی‌متر تعریف می‌شوند و در آب رودخانه‌ها، منابع آب آشامیدنی و آب معدنی‌هایی قابل عرضه در بازار موجود هستند.

این امر چه تأثیری در سلامتی انسان‌ها دارد؟

همان‌طور که گفته‌شد گزارش‌های اولیه‌ی سازمان جهانی بهداشت حاکی از آن است که مقدار فعلی میکروپلاستیک ها در منابع آب آشامیدنی تهدیدی برای سلامتی انسان‌ها شمرده نمی‌شود. اما سازمان جهانی بهداشت در همین گزارش‌ها افزود که در این زمینه، نیاز به انجام پژوهش‌ها بیشتری است.

عمر پژوهش‌ها در زمینه‌ی وجود میکروپلاستیک ها در آب و تأثیر آن‌ها بر سلامتی انسان‌ها فقط به چندین سال می‌رسد. بنابراین، شواهدی که تاکنون در دست داریم چندان قابل اتکا نیستند و بنابر گفته‌ی سازمان جهانی بهداشت، این مطالعات دارای محدودیت‌هایی در اطلاعات خود هستند. علاوه‌بر این، مطالعات انجام شده روی میزان ذرات پلاستیکی در آب استانداردسازی نشده‌اند؛ یعنی پژوهشگران در مطالعات مختلف از روش‌ها و فیلترهای متفاوتی برای اندازه‌گیری مقدار این ذرات در منابع متنوع آب استفاده کرده‌اند. دکتر گوردون برای توضیح این موضوع می‌گوید:

برای مثال، یک مطالعه ادعا می‌کند که در هر لیتر آب ۱۰۰۰ عدد ذره‌ی میکروپلاستیکی یافت شده در حالی‌که در مطاله‌ای دیگر این میزان به ۱ عدد کاهش یافته است. این مسئله با اختلاف اندازه‌ی فیلترهای مورد استفاده در آزمایش‌ها قابل توجیه است. به‌هرحال در چنین شرایطی باید گفت که مطالعات در این زمینه دارای نقاط ضعف زیادی هستند.

دکتر گوردون تأکید کرده است که بااین‌حال، مطالعات فعلی در این خصوص برای مردم که مصرف‌کنندگان آب آشامیدنی هستند قابل اطمینان هستند. همچنین، سازمان جهانی بهداشت گفته است که ذرات بزرگ میکروپلاستیک و نیز ریزترین این ذرات در بدن جذب نمی‌شوند و از دستگاه گوارش عبور کرده و دفع می‌شوند.

اقدامات لازم برای پاکسازی آب از میکروپلاستیک ها چیست؟

به‌نقل از سازمان جهانی بهداشت، تصفیه مناسب پساب‌ها علاوه‌بر پاکسازی مدفوع و مواد شیمیایی قادر است بیش از ۹۰ درصد میکروپلاستیک ها را نیز از بین ببرد. به‌همین دلیل است که ردپایی از بررسی منظم میزان میکروپلاستیک های موجود در آب، در گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت به‌چشم نمی‌خورد. در عوض، این سازمان، تأمین‌کنندگان و ناظرین بر آب آشامیدنی را موظف کرده است تا تمرکز خود را به‌سوی خطرات شناخته‌شده‌ی ناشی از مصرف آب سوق دهند. دکتر گوردون در این‌باره بیان داشت:

دو میلیارد نفر در دنیا آبی را که آلوده به پسماندهای فاضلابی است می‌نوشند و این امر سالانه جان یک میلیون نفر را می‌گیرد. این موضوعی است که تمرکز ما را به‌خود اختصاص داده است.

با این وجود، سازمان جهانی بهداشت رسیدگی به مشکل میکروپلاستیک‌ها را امری اضطراری خواند. این سازمان همچنین کاهش مصرف پلاستیک‌ها را در هر حوزه و افزایش چرخه‌های بازیافت پلاستیک را توصیه کرده است.

مطالعات فعلی میکروپلاستیک ها تا چه اندازه قابل اعتماد هستند؟

بررسی این مطالعات و نیز گزارش‌های اولیه‌ی آن، در واقع به میزان عدم آگاهی ما از آلودگی‌های ایجاد شده با پلاستیک اشاره دارد. برخی از مطالعات نشان داده که میزان میکروپلاستیک ها در بطری‌های آب معدنی از آب لوله‌کشی بیشتر است. اما علت این پدیده هنوز مشخص نشده است. ممکن است این امر در اثر استفاده از منابع آب آلوده اتفاق افتاده باشد و همچنین احتمال آلوده شدن آب معدنی با پلیمرهای پلاستیکی‌ای وجود دارد که در ساخت بطری‌های پلاستیکی و در این بطری‌ها به‌کار می‌روند.

جنیفر دوفرانس از نویسندگان گزارش گفته است:

اگرچه شواهد موجود نشان می‌دهند که ورود میکروپلاستیک ها و مواد شیمیایی مربوط به آن‌ها به بدن از طریق مصرف آب، تهدیدی برای سلامتی انسان‌ها به‌حساب نمی‌آید، باید گفت که مطالعات فعلی دارای خلاهای زیادی در اطلاعات خود هستند که باید در مطالعات بعدی پوشش داده شوند. برای مثال، ما باید اطلاعاتی مانند تعداد، اندازه، شکل و ساختار شیمیایی این ذرات در آب را به‌دست آوریم.

بنابراین، گزارش اخیر درباره‌ی پیامدهای میکروپلاستیک ها برای سلامتی انسان احتمالا اولین کار علمی در این زمینه محسوب می‌شود؛ زیرا، میکروپلاستیک ها تنها در آب موجود نیستند و در هوا و غذای ما نیز یافت می‌شوند. در سال‌های آینده، سازمان بهداشت جهانی مشتاقانه در انتظار بررسی‌هایی است که به مطالعه‌ی همه‌جانبه در خصوص تأثیر میکروپلاستیک ها در سلامتی انسان‌ها بپردازند.